Tìm hiểu về bố cục 4 : Tỉ lệ vàng – Tỉ lệ căn bản
VỀ TỈ LỆ VÀNG (TLV)
TLV là một tỉ lệ toán học lấy từ thiên nhiên được ứng dụng từ xưa trong kiến trúc và mỹ thuật để“bắt chước” cái đẹp của thiên nhiên. Nhiếp ảnh phong cảnh cũng là một môn mỹ thuật vì thế TLV ứng dụng rất tốt trong việc sắp xếp các yếu tố của bố cục.
Tuy nhiên theo kinh nghiệm thực tế của mình thì TLV chỉ ứng dụng tốt cho loại bố cục đơn giản hay tương đối đơn giản, trong đó yếu tố cần canh vào TLV là chủ thể hay điểm nhấn đơn giản tách rời mà không bị chi phối bởi các yếu tố khác trong ảnh như đường dẫn hay những yếu tố phụ không thể cắt bỏ ra khỏi khung ảnh.
Các loại bố cục phức tạp phải được canh bằng cách khác, trong đó hình học tổng thể của yếu tố nổi bật nhất phải được xác định, và hình học của những chi tiết phụ kết hợp lại quyết định chúng sẽ được canh như thế nào (chủ đề này sẽ được trình bài ở một bài bố cục trong tương lai). Vì thế những loại bố cục phức tạp này không thể canh theo TLV một cách đơn thuần được.
Tham khảo:
Wikipedia: Tỉ lệ vàng (Tiếng Việt)
15 Uncanny Examples of the Golden Ratio in Nature (TLV trong thiên nhiên)
The Golden Ratio: Phi, 1.618 (Xem ứng dụng của TLV tròng nhiều lỉnh vực)
Tỉ lệ vàng thể hiên trong thiên nhiên.
CÁCH ỨNG DỤNG VỚI THƯỚC TLV
PHẦN MỀM THƯỚC TLV
PhiMatrix Golden Ratio Design Software
http://www.phimatrix.com/
Nếu bạn dùng Mac OS, hoặc song song cả Mac OS và Windows (như mình) thì đây là lựa chọn tốt nhất cho bạn, vì License mua 1 lần có thể cài đặt và sử dụng cho cả 2 hệ điều hành. Thước TLV này khá đầy đủ và dễ sử dụng.
Atrise Golden Section
http://www.atrise.com/golden-section/
Phần mềm thước này rất dễ sử dụng và đầy đủ các loại TLV, nhưng hiện tại chỉ hỗ trợ cho Windows.
Sau khi cài đặt (install), bạn chạy phần mềm TLV, thước sẽ hiển thị trên khung hình của, nên bạn có thể ứng dụng nó trên bất cứ phần mềm thiết kế nào.
Bạn có thể ấn (click) vào góc của thước để chỉnh kích thước chiều ngang hay chiều dọc của thước cho vừa khung ảnh của bạn. Hoặc có thể click vào cạnh trên của thước cho đến khi icon bàn tay hiện ra để di chuyển thước vào đúng vị trí. Khi không cần bạn có thể ẩn (hide) thước đi, minimize hoặc tắt (off) thước.
CANH CHỦ THỂ HAY ĐIỂM NHẤN VÀO 4 ĐIỂM TLV
Để ứng dụng được vào 1 trong 4 điểm của TLV, ảnh của bạn phải có bố cục đơn giản với chủ thể hay điểm nhấn tách rời và không bị chi phối bởi các yếu tố khác. Sau đây là 4 ví dụ:
ĐIỂM TRÊN TRÁI
ĐIỂM TRÊN PHẢI
ĐIỂM DƯỚI TRÁI
ĐIỂM DƯỚI PHẢI
CANH CHỦ THỂ HAY ĐIỂM NHẤN VÀO 4 TRỤC TLV
Tương tự như trên, để canh vào trục chủ thể hay điểm nhấn phải là vật thể dài có hình dáng tách rời hay nổi bật đơn giản không bị các yếu tố khác làm dính lại hay liên quan làm chi phối.
TRỤC ĐỨNG TRÁI
TRỤC ĐỨNG PHẢI
TRỤC NGANG TRÊN
TRỤC NGANG DƯỚI
CANH CHỦ THỂ HAY ĐIỂM NHẤN VÀO TLV XOẮN
Những đường cong xoắn ít gặp trong phong cảnh thiên nhiên thực tế hơn các loại khác, sau đây là một ví đụ mà mình đã gặp qua.
CÁCH ỨNG DỤNG VỚI PHỎNG ĐOÁN TLV
TLV trình bày như trên rất dễ dàng áp dụng khi bạn xử lý hình ảnh sau khi đã chụp vì bạn có thước để canh theo khi cắt (crop) lại bố cục. Nhưng nếu như bạn muốn áp dụng ngay trên màn hình LCD hay ống ngắm điện tử EVF khi chụp thì nó sẽ không dễ dàng như thế vì hiện tại chưa có máy ảnh nào có thước tỉ lệ vàng ứng dụng trên màn hình. Tuy nhiên phần lớn các máy ảnh có ứng dụng tỉ lệ 1/3 (rule of third) trong chế độ Liveview và có khi trong cả ống ngắm điện tử (EVF).
Để ước tính TLV từ tỉ lệ 1/3 thì bạn canh vào bên trong (về hướng trung tâm) của ảnh một chút là được (xem hình dưới, thước màu đỏ là tỉ lệ 1/3, màu trắng là TLV). Ban đầu bạn sẽ gặp khó khăn, nhưng áp dụng 1 thời gian bạn sẽ quen với phương pháp này.
Một cách khác là bạn cứ dùng tỉ lệ 1/3 để canh bố cục khi chụp, rồi sau đó cắt (crop) lại cho đúng tỉ lệ vàng. Nếu bạn muốn dễ hơn nữa thì cũng có thể dùng tỉ lệ 1/3 thay cho tỉ lệ vàng như phần lớn các trường nhiếp ảnh vẫn đang dạy. Ích lợi của tỉ lệ 1/3 là nó rất gần với TLV và rất dễ nhớ và áp dụng. Theo giả thuyết của mình thì tỉ lệ 1/3 trong nhiếp ảnh là TLV rút gọn cho dễ nhớ.
Thước màu đỏ là tỉ lệ 1/3, thước màu trắng là TLV
THÔNG SỐ CHO ẢNH COVER
121s f/5.6 ISO 100 WB 5000K. Sony a7rII + Sony FE 16-35mm f4 @ 16mm.
THIẾT BỊ QUAN TRỌNG
1. FILTER: GND 2-stop hard để cân sáng vùng trời và làm nổi mây đen. ND 10 stop để cho phép phơi lâu 2 phút làm nước mịn và mây trôi, mây kéo vệt dài.
2. Chân máy và Remote để chụp mà không chạm vào máy không làm máy rung và làm nhoè đi chi tiết của ảnh.
ĐỊA ĐIỂM
Bến Thủy Na Hang, Tuyên Quang.
Nguồn andreluu.com
